Giáo xứ Tây Ninh có một quá trình hình thành và phát triển trên 130 năm. Thuở ban đầu, khởi nguồn từ xóm đạo Thala, thuộc huyện Trảng Bàng ngày nay, vào nửa đầu thế kỷ 19. Được hình thành từ năm 1840, Thala xóm đạo lớn mạnh dẫn và các gia đình công giáo từ các nơi khác quy tụ về ngày càng đông đúc.
Hoàn cảnh lịch sử nước ta thời ấy còn phong kiến, còn nhiều tư tưởng sai lệch và thành kiến với cộng đồng Ki-tô giáo. Đã thế, quan hệ làm ăn, công việc đồng áng, việc mua bán giữa Lương và Giáo ngày càng mâu thuẫn, những cuộc xung đột giữa hai bên thường xảy ra ảnh hưởng rất sâu sắc đến công việc mưu sinh, lối sống đạo đức. Họ đạo Thala cũng không ngoại lệ, và thường gặp nhiều rắc rối với đồng bào Lương giáo, đỉnh điểm là năm 1863, Nhà thờ tạm của họ đạo Thala bị đốt phá hoàn toàn, dẫn đến việc một số giáo dân chạy lên vùng Tây Ninh khai phá đất đai, mưu tìm cuộc sống mới. Xóm đạo Tây Ninh xuất phát từ thuở ấy.
Năm 1878, Linh mục Phaolô Marcel Simon (1844 -1908) còn gọi là Cha Simon Sĩ nhận bài sai từ Thala về Tây Ninh. Đây là thời điểm Họ Đạo Tây Ninh chính thức có linh mục quản xứ. Cha Simon Sĩ đã cùng với số giáo dân ít ỏi xây dựng ngôi Thánh đường đầu tiên, tạm thời chỉ là mái tranh, vách đất. Nhà thờ tạm thuê đó nhỏ bé đơn sơ nằm lặng lẽ giữa rừng cây, nhưng vẫn ấm cúng trong câu kinh tiếng hát thờ phượng Chúa.
Mãi đến năm 1881, Họ đạo Tây Ninh mới được chính thức thành lập, và trực thuộc Tổng Giáo phận Tây Đàng Trong. Cũng năm 1881, Cha Laurent Binh về thay cho cha Simon Sĩ và đã đứng ra kêu gọi, vận động xây dựng được ngôi thánh đường bằng gạch ngói trong khoảng thời gian từ năm 1881-1884 thì mới được hoàn thành. Đây là ngôi thánh đường bề thế và cố kinh nhất Tây Ninh thời bấy giờ.
Tháng 03 năm 1915, vâng lệnh bề trên, Linh mục Phaolô Đàng đã về coi sóc Họ đạo Tây Ninh. Một sự kiện lịch sử đáng ghi nhận đối với Giáo hội Việt Nam, đó là vào ngày 3 12 1924, Tòa Thánh đổi tên các giáo phận ở Việt Nam theo địa giới hành chính. Nơi đặt Tòa Giám mục, Tổng Giáo phận Tây - Đàng Trong được đổi thành Tổng Giáo phận Sài Gòn. Trong đó có Họ đạo Tây Ninh.
Xem thêm Lịch sử Công giáo ở Tây Ninh